Opwarming Zuidpool

Onheilspellend nieuws uit Antartica: de Wilkins Ice Shelf, een enorme ijsplaat van 110 op 150 kilometer, zo groot als half België, staat op het punt het te begeven. Satellietbeelden tonen grote scheuren in de plaat en laten zien hoe die enkel nog wordt bijeengehouden door een almaar krimpende strook zee-ijs.

Kurk van de fles
Die laatste strook is nu nog 500 meter à 2 kilometer. Ten tijde van de eerste satelietfoto's was dat nog 40 kilometer. Ze is belangrijk want houdt de hele Wilkinsplaat op z'n plaats. Als ze verdwijnt, heeft dat hetzelfde effect als de kurk van een fles trekken.

Kwestie van maanden
De British Antarctic Survey (BAS) voorspelt nu dat ook die laatste restanten gaan verdwijnen in de volgende maanden en dat de achterliggende massa in zee zal stromen. Wat meteen het einde van de Wilkins Ice Shelf zou betekenen.

Gletsjers
Dat is geen natte-vingerwerk. BAS meet dat met GPS-toestellen, die geïnstalleerd zijn op de ijsplaat. Als de ijsbarrière die de Wilkins Shelf op haar plaats houdt, breekt, dan zou er dat voor kunnen zorgen dat ook de immense gletsjers achter de plaat sneller naar zee gaan stromen. Wat voor een versnelling van de zeespiegelstijging zou zorgen.

Niet de eerste
De jongste jaren verdwenen al enkele andere enorme ijsplaten aan de Zuidpool, zoals de Prince Gustav Channel, Larsen Inlet, Larsen A, Wordie, Muller en de Jones Shelf. Het strafst was de Larsen B Shelf. Die verdween in amper 30 dagen volledig in zee in 2002. Uit sedimentonderzoek is gebleken dat de ijsplaten in elk geval meer dan 10.000 jaar oud waren.

Drie graden warmer in 60 jaar
De onderzoekers wijten het aan klimaatverandering. Het schiereiland dat uitsteekt naar Zuid-Amerika (en waar ook de Wilkins Shelf ligt) is daar relatief gevoeliger aan dan de rest van het continent, omdat het ijs daar vrij ver in de omringende oceaan steekt. De gemiddelde temperatuur is er sinds 1950 al met drie graden gestegen.

Maar ook de West-Antarctische ijskap verliest de laatste jaren massa, blijkt uit satellietmetingen. Recent bleek trouwens de Oost-Antarctische ijskap ook niet meer groeit. (mvl)