βουνό απορριμάτων

Wie zich geen piepkuiken meer kan noemen herinnert zich misschien nog hoe men in de steentijd omsprong met materie en kan dit toetsen aan de huidige materiegebonden omgangsvormen.

Sedert Einstein gaan we er ruwweg van uit dat er een verband is tussen materie en energie, iets is of materie, of energie om het in dummystijl neer te pennen. Beide kunnen ook in elkaar worden omgezet, leg een blok hout op een vuur en het hout, de materie gaat warmte, energie afgeven. Het hout wordt daarbij omgevormd tot as.

Allemaal heel lollig, maar wat heeft dat nu te maken met het milieu ?

Behoorlijk veel, maar daar gaan we het nu niet over hebben. Laten we eens een deelaspect van de materiële wereld in ogenschouw nemen dat hier en nu wel relevant is, namelijk de niet-nuttige materie. Of in het verstaanbaar nederlands, onze afvalberg.

Door de evolutie van onze westerse maatschappij zijn we anders gaan leven, en dat heeft zo zijn gevolgen voor onze afvalproductie gehad. Waar we vroeger alle tijd hadden om onze boodschappen in de buurtwinkels te halen, gaan we die nu grotendeels wekelijks ophalen in de supermarkt, het bespaart tijd en is vaak goedkoper ... zo lijkt het toch.

Er zijn echter ook wat nadelen aan dit systeem. Waar je in een buurtwinkel, op de markt of bij de boer losse ‘dingen’ zoals groenten, fruit, ... kan halen zijn die in een supermarkt over het algemeen voorverpakt. Dat is handig, je hoeft het zelf niet meer af te wegen en uit te zoeken, het is hygiënisch want vaak verpakt onder beschermende atmosfeer, het is makkelijker stapelbaar door de vorm van de verpakking, ... Een geweldig systeem dat veel tijd en moeite bespaart dus.

Of toch niet ?

Wat doen we met die verpakking ? Die verdwijnt bij het vuilnis, en daar begint alvast één schoentje te wringen. Vuilnis noemt men niet voor niets afval. Goed, het is ten dele te recycleren zodat we het niet moeten opstapelen tot we ook hier een Mount Everest hebben, maar recycleren vergt energie en die zou anders gebruikt kunnen worden voor zinvollere dingen, of bij niet-gebruik de uitstoot van broeikasgassen kunnen beperken.

Er worden inspanningen gedaan om de hoeveelheid afval te beperken, dat is toch het verhaal dat wordt opgehangen. Een maatregel om dit te bekomen is de gescheiden ophaling van diverse soorten afval, wat de recyclagecaroussel efficiënter doet draaien en dus toe te juichen is. Maar laten we ons niet de illusie aanpraten dat recyclage afval voorkomt, het verwerkt het afval enkel.

Een ander initiatief is de terugnameplicht, de idee hierachter is dat men minder afval gaat produceren indien men verplicht is dat afval terug te nemen. Geweldig idee, als het wordt toegepast naar de letter. Men is daar echter een beetje creatief mee geweest om praktische redenen. Een bedrijf dat verpakkingsmateriaal produceert dat op zich niet meer is dan tijdelijk bruikbaar afval krijgt dat afval natuurlijk niet terug voor zijn deur gezet, neen, dat bedrijf betaalt een zeker bedrag per kg materiaal dat het produceert, en dat geld wordt gebruikt om dat afval te recycleren. Niets mis mee toch want dat bedrijf zal er dan wel voor zorgen dat ze zo weinig mogelijk afval produceren, ha ja, dat is economisch gezond verstand.

Tenzij dat bedrijf die kosten voor de verwerking doorrekent naar de klanten. En wie zijn die klanten ? Uiteindelijk de eindgebruikers, de consumenten.

Om het maar eens heel eenvoudig te schetsen, stel je koopt zes suikerwafels in de supermarkt. Wat koop je dan juist ? Zes wafels, rond elke wafel een stukje plastic, een plastic potje waar die wafels inzitten en dan nog een plastic zakje waar dat potje in zit.

En waar betaal je nu voor ? Voor je wafels natuurlijk, voor de zes stukjes plastic, voor het bakje, voor het omhullend zakje, voor de inkt waarmee dat zakje bedrukt wordt, voor de vuilniszak waarin je al dat plastic moet stoppen (tenzij je het mee gaat opeten) én voor de recyclage van dat afval aangezien de producent van dat plastic gedoe dat wel doorrekent in zijn prijzen.

Wat nu met het systeem ‘de vervuiler betaalt’ ?

Een heel goed systeem, als je de vervuiler laat betalen en niet degene die vaak bijna niet anders kan dat een hoop afval aanschaffen.

Zijn er alternatieven ? Uiteraard, zoveel mogelijk losse producten kopen, hetzij op de markt, in de buurtwinkel, bij de boer, ...

Hierbij dien je echter mee rekening te houden met een ander aspect, namelijk het persoonlijke vervoer, hoeveel % gaat nog te voet of met de fiets de boodschappen doen ? De auto is toch een makkelijker, je wordt niet nat als het regent, je hebt geen last van de wind, je kan meer meebrengen, .... Dat je daarmee extra CO2 in de atmosfeer brengt is het probleem van de komende generatie(s), dat kinderen astma krijgen door de uitstoot van fijn stof, dat ligt niet aan jouw want anderen stoten veel meer fijn stof uit, dat de natuurlijke rijkdommen van dit nietige bolletje waarop we lopen uitgeput geraken, dat kan toch niet van die paar km rijden komen, het verbruikt amper benzine, rubber voor de banden, ruitewissers en remmen, de kans op een ongeval is klein, ...

We zijn anders gaan leven, ja, en hoe lang gaan we zo nog overleven ?